Gesprek met Reimar von Meding over de ruimte binnen onze steden voor honderdduizenden nieuwe woningen

Met zijn bureau, KAW, heeft architect Reimar von Meding becijfert dat alleen al in de naoorlogse wijken er ruimte is voor 500.000 tot 700.000 nieuwe woningen. Het betekent dat een groot deel van de woningbouwopgave in het komende decennium daar gerealiseerd kan worden. Als we die verdichting op de juiste manier aanpakken, stelt hij, ontstaan daardoor wijken die levendiger, diverser en duurzamer zijn.

In het onderzoek ‘Ruimte Zat voor de Nieuwe Stad’, dat KAW uitgevoerd heeft, staan een aantal interessante statistieken. Terwijl de woningvoorraad in Nederland voor 65% uit eengezinswoningen bestaat, is maar 26% van de huishoudens opgebouwd uit gezinnen met twee ouders en kinderen. Terwijl in de jaren ‘70 een huishouden gemiddeld uit 3,5 personen bestond, is dat richting de huidige tijd afgenomen tot gemiddeld 2,2 personen per huishouden. Von Meding denkt dat een deel van de personen in een (te) ruime woning best wil verhuizen, maar dat er onvoldoende passend aanbod voor ze is.

De verdunning van het aantal personen per huishouden betekent dat er in de naoorlogse wijken 40% minder mensen wonen dan waar die wijken voor ontworpen zijn, stelt Von Meding in de podcast. Dat vertaalt zich bijvoorbeeld in een sterk verlaagd draagvlak voor de voorzieningen in de buurt en in een soms zeer extensief ruimtegebruik.

Met zijn bureau heeft hij ontwerpend onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om de naoorlogse wijken te verdichten, daarbij rekening houdend met zaken als bestaande plannen en eigendomsverhoudingen, en komt tot een potentiële verdichting van maar liefst 25%. Het gaat dan om maximaal 500.000 tot 700.000 nieuwe woningen door heel Nederland. Op grond die nu al in handen is van woningcorporaties of gemeenten. Aangezien Nederland volstaat met eengezinswoningen, zouden er volgens Von Meding in die verdichtingsslag vooral andere typen woningen gerealiseerd moeten worden.

Bij de verdichting van de naoorlogse wijken onderscheidt KAW de volgende typen ingrepen:

1. Bestaande woningen – splitsen, uitbouwen, optoppen;
2. Chirurgisch ingrijpen – kleinschalige ingrepen, gebruik van restruimtes;
3. Herstructurering – uitgebreid slopen en nieuw bouwen;
4. Randen – wijkranden en terugtrekkend verkeer;

Daarnaast ziet het bureau nog extra ruimte in de stad ontstaan bij de herontwikkeling van verouderde winkelcentra en zorgcentra, en de benzinestations die straks niet meer nodig zijn.

In twee onlangs voltooide projecten laat KAW zien hoe die verdichte stad eruit kan zien. Op het voormalige Norfolk-terrein op Scheveningen heeft het bureau een wijk met 237 woningen ontworpen, in een mix van sociale huur, betaalbare koop en vrije sector huur. In de bouwblokken is het gestapeld wonen aan een galerij gemengd met grondgebonden wonen. Het is een stevig contrast, maar de bewoners juist ook aan de buitenzijde van de bouwblokken buitenruimtes te bieden, denkt Von Meding dat dit toch goed samengaat.

Ook bij de herontwikkeling van de voormalige ROC-locatie aan de rand van Leiderdorp heeft KAW een stevig contrast ontworpen. Hier staat temidden van een nieuwe wijk met vooral grondgebonden woningen een woontoren van maar liefst zeventig meter hoogte. Maar juist de toevoeging van grondgebonden woningen, en een blok met laagbouw, maakt de straten richting de woontoren prettig, vindt Von Meding. Door een hoge mate van prefabricage kon de woontoren steigerloos gebouwd worden. De naden tussen de betonnen gevelelementen zijn door het bureau zoveel mogelijk weggedetailleerd.

Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC.